Pierwsza rewolucja przemysłowa rozpoczęła się pod koniec XVIII wieku. Krajem gdzie zapoczątkowano ten proces zmian społecznych, ekonomicznych i politycznych była Wielka Brytania. Wiązało się to z posiadanymi przez nią koloniami będącymi dostawcami wielu surowców (bawełna, drewno) i będącymi jednocześnie ogromnymi rynkami zbytu na wyprodukowane towary.
Dynamiczny rozwój Europy, powstawanie nowych miast, zaawansowanych technicznie fabryk, hut i linii kolejowych spowodowały przejście z produkcji manufakturowej i rzemieślniczej na produkcję fabryczną o dużej skali. Rolnicy, których nie było stać na utrzymanie swojej ziemi sprzedawali ją zatrudniając się jako robotnicy w fabrykach lub pracownicy farm bogatszych sąsiadów. Trójpolówkę zastąpiono płodozmianem, zapoczątkowano używanie nawozów, a na polach pojawiły się pierwsze maszyny takie jak mechaniczny siewnik.
W celu zapewnienia ciągłego progresu przemysłu, wymagającego nieustannego dowożenia surowców do fabryk oraz rozprowadzania towarów – niezbędnym stało się zastąpienie istniejących środków transportu, będącymi zbyt wolnymi i kosztownymi, czymś dużo bardziej wydajnym. Powstają więc: parostatek i parowóz.
Zmiany te na pewno nie byłyby możliwe bez kluczowego wynalazku tego okresu: maszyny parowej (inaczej parowego silnika tłokowego). Około roku 1710 Thomas Newcomen (z zawodu kowal) wraz z Johnem Cowley’em (szklarzem) konstruują maszynę parową. Jej cylinder wykonany był z mosiądzu (później zastąpiono go żelazem). Miedziany kocioł napełniony wodą był podgrzewany. W wyniku podgrzewania para wodna, zbierająca się w cylindrze, unosiła tłok w górę. Kiedy tłok osiągnął najwyższe położenie, do cylindra kierowana była rozpylona woda, która obniżała ciśnienie, co skutkowało powrotem tłoka do pozycji wyjściowej. Cylinder musiał być raz podgrzewany, raz schładzany. W 1763 maszyna została udoskonalona przez Jamesa Watta.
To właśnie maszyna parowa i jej szerokie zastosowanie miała główny wpływ na przebieg rewolucji przemysłowej, rozwój kapitalizmu i rozwój gospodarczy świata.
Pozytywne skutki rewolucji przemysłowej:
- podniesienie poziomu życia, rozwój oświaty, rozwój nauki i techniki,
- mechanizacja pozwoliła wyeliminować ciężką pracę ludzką,
- rozwój transportu, aglomeracje miejskie skupiające rzesze ludzi pracy,
- zastosowanie maszyn parowych w fabrykach, postęp wiedzy medycznej,
Negatywne skutki rewolucji przemysłowej:
- tworzyły się nowoczesne państwa, które dążyły do dominacji gospodarczej i politycznej,
- do pozyskania tanich surowców i opanowania rynków zbytu,
- cierpiały na tym słabo rozwinięte państwa (hamowało to ich rozwój),
- rabunkowa gospodarka, zanieczyszczenia środowiska,